Respect

Het idee om over respect te praten vanavond komt door het afgelopen weekend. We hadden het er in het opleidingsweekend over hoe we naar onze leraar kijken. Ik realiseer me dat ik Cuong vroeger graag op een voetstuk wilde plaatsen.

Als ik daar goed naar kijk wil dat zeggen dat ik me dus minder voelde dan Cuong. Hij was beter dan ik. Dat is volgens mij geen respect. Ik toon hem geen waar respect want door mezelf lager te plaatsen heb ik geen respect voor mezelf.

Wat is de definitie van respect? (Bron: Wikipedia)
Respect betekent aanzien, eerbied of waardering die men heeft of ontvangt van iemand vanwege zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Het wordt betekent oorspronkelijk omzien naar en vandaar rekening houden met.
Men kan respect opbrengen voor iemands opvattingen of rechten, of voor materiële zaken zoals andermans eigendom.

• Zo kan men de opvattingen van een ander respecteren, ook als men die opvattingen niet deelt. Men laat dan de ander in zijn waarde.
• Wanneer men respect voelt voor de uitzonderlijke kwaliteiten van een persoon, bijvoorbeeld voor de virtuositeit van een violist, dan gaat de waardering zelfs over in ontzag.

Voor mij is respect zoiets als gelijkwaardig zijn. Hoe kunnen we respect voor iemand anders hebben en niet voor onszelf? Als het zo is, dan hebben we te maken met onze ego die zich gaat meten met anderen. Als we respect willen oefenen moeten we respect voor alles en iedereen hebben.

We hebben geen vaste kern. Het ego is geen vaste kern in ons maar een tool die ons helpt om in leven te blijven. We weten vanuit de boeddhistische psychologie dat de manas het deel van ons bewustzijn is dat het ego creëert. Alles wat we zien, horen, ruiken, proeven, aanraken en denken is een formatie die verschijnt onder bepaalde omstandigheden (condities) en dan weer uit elkaar valt omdat de condities veranderen. Er is een continue vernieuwing. Vanuit dat aspect respect tonen in de zin van iemand op een voetstuk te plaatsen is raar. We tonen respect voor iets dat tijdelijk is, het verschijnt en verdwijnt. Vaak tonen we respect voor een persoon en afkeer voor een andere. Respect wordt in dit geval gebruikt om een verschil te maken tussen wat we respectabel vinden en wat we waardeloos vinden. We geven een relatieve waarde aan de een, ten opzichte van de ander.

Als we kunnen zien dat we gelijkwaardig zijn, niet beter en niet slechter dan wat dan ook, kunnen we een nieuwe dimensie aan respect geven. Respect wordt niet meer aan een persoon gekoppeld maar aan het hele leven. We kunnen onze waardering tonen voor alles en realiseren dat we ook alles zijn. Recent heb ik een ervaring gehad met een rozenknoop. Ik keek naar een rozenknoop in de tuin van mijn moeder en kon niet stoppen met naar die roos te kijken, totdat ik even de rozenknoop zelf werd. Er was geen ik en geen roos. De tijd stond even stil. Ik was gelijk aan de roos en de roos gelijk aan mij. We waren beide tijdelijke manifestaties van het leven. Ik bewonderde de roos en daardoor kon ik mezelf in de roos ook bewonderen. Er was geen afstand meer… Daarna kwamen er opnieuw gedachten die me weer afsneden van de roos, ineens was er ik en de roos. De magie van eenheid was weg. Maar het had me iets geleerd over respect, bewondering en gelijkwaardigheid.

Als we respect kunnen hebben voor alle manifestaties van het leven, hetzij materie (lichaam), emotie, gevoelens, gedachten, bewustzijn, worden we niet meer gevangen door concepten en niet meer afgesneden van elkaar. Dan kunnen we onze gemeenschappelijke oorsprong in alles zien. Onze gemeenschappelijke bron te kunnen zien geeft stabiliteit. We zijn niet anders, we zijn gelijk en kunnen we elkaar waarderen en respecteren.

Respect voor alles en iedereen is in mijn ogen gelijk aan Upeksa, Upeksa in de zin van gelijkwaardigheid. Zo komen we bij de 4 brahmavihara’s want Upeksa is de vierde Brahmavihara.
De vier brahmavihara zijn:

1. Maitri: de wens dat het met iedereen goed gaat, liefdevol vriendelijkheid
2. Karuna: compassie
3. Mudita: medeblijdschap
4. Upeksa: gelijkmoedigheid, stabiliteit. Ik voeg eraan toe: gelijkwaardigheid.

Respect met een hoofdletter R is volgens mij het toepassen van de 4 brahmavihara en bewondering voor het leven hebben.